Wykaz lektur i podręczników

WYKAZ LEKTUR DLA UCZESTNIKÓW OLIMPIADY HISTORYCZNEJ JUNIORÓW 

WYKAZ LEKTUR opracowany przez Komitet Główny Olimpiady Historycznej Juniorów obejmuje monografie naukowe i popularnonaukowe, opracowania problemowe i biografie. Starano się umieścić w nim pozycje prezentujące najnowsze osiągnięcia historiografii polskiej i powszechnej, ale również wartościowe pozycje starsze, ale wciąż dostepne w bibliotekach. Zwykle podano tylko pierwsze wydanie, ale akceptowane są również późniejsze wydania. Lektury należy wybierać zgodnie z zadeklarowaną przez siebie epoką.
Opublikowany na niniejszej stronie WYKAZ LEKTUR jest obligatoryjny dla uczestników eliminacji okręgowych i centralnych. Zgodnie z aktualnym Regulaminem Olimpiady Historycznej Juniorów:

• na etapie okręgowym uczestnicy zawodów ustnych odpowiadają na pytania dotyczące dwóch lektur wybranych z WYKAZU LEKTUR.
• na etapie centralnym uczestnicy zawodów ustnych odpowiadają na pytania dotyczące trzech lektur wybranych z WYKAZU oraz jednej wybranej przez uczestnika (może być również z Wykazu). Lektura wybrana przez uczestnika może dotyczyć innej epoki.

Uczestnicy mogą korzystać z dowolnych podręczników do historii dla szkoły podstawowej (dopuszczonych do użytku przez MEN) oraz Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej https://zpe.gov.pl Zalecamy również korzystanie z dowolnych atlasów historycznych dla szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej.

Poniżej prezentujemy WYKAZ LEKTUR z podziałem na epoki:

 STAROŻYTNOŚĆ

• Alfoldy G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1992.
• Beard M. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010.
• Beard M., Partenon, Poznań 2018.
• Beard M., P.Q.R., Poznań 2022.
• Cartledge P., Świat wojowników, Warszawa 2005.
• Człowiek Grecji, red. J. Vernant, Warszawa 2000.
• Człowiek Rzymu, red. A. Giardina, Warszawa 1997.
• Flaceliére R., Życie codzienne w Grecji za czasów Peryklesa, Warszawa 1985.
• Gillmeister A., Musiał D., W cieniu Kapitolu. Religia starożytnych Rzymian, Kraków 2012
• Goldsworthy A., Pax Romana, Poznań 2018.
• Grant M., Gladiatorzy, Warszawa 1987.
• Hansen M.H., Wprowadzenie do dziejów greckiego miasta-państwa w starożytności, Warszawa 2011.
• Heather P., Upadek Cesarstwa Rzymskiego, Poznań 2006.
• Keaveney A., Sulla - ostatni Rzymianin, Oświęcim 2019.
• Kemp B.J., Starożytny Egipt. Anatomia cywilizacji, Warszawa 2009.
• Kotula T., Septymiusz Sewerus. Cesarz z Lepcis Magna, Wrocław 1986.
• Kulesza R., Aleksander Wielki, Warszawa 2009.
• Kulesza R., Ateny i Sparta 431–404 p.n.e., Warszawa 1997.
• Kulesza R., Maraton 490 r. p.n.e., Warszawa 1995.
• Kulpa K.A., Egipska popkrólowa. Przemiany wizerunku Kleopatry VII, królowej Egiptu, od narracji historycznej po kulturę popularną, Warszawa 2021.
• Łukaszewicz A., Egipt Greków i Rzymian, Warszawa 2006.
• Makowiecka E., Sztuka grecka, Warszawa 2007.
• Makowiecka E., Sztuka Rzymu. Od Augusta do Konstantyna, Warszawa 2010.
• Michałowski K., Jak Grecy tworzyli sztukę?, Warszawa 1986.
• Musiał D., Antyczne korzenie chrześcijaństwa, Warszawa 2001
• Nawotka K, Aleksander Wielki, Wrocław 2007.
• Olbrycht M., Aleksander Wielki i świat irański, Rzeszów 2004.
• Patzek B., Homer i jego czasy, Warszawa 2007.
• Pawlak M., Aecjusz i Barbarzyńcy, Kraków 2007.
• Ruggiero F., Szaleństwo chrześcijan, Kraków 2007.
• Schumacher L., Niewolnictwo antyczne. Dzień powszedni i los niewolnych, Poznań 2005.
• Steger F., Medycyna i kult, Kraków 2024.
• Świderkówna A., Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata hellenistycznego, Warszawa 1991.
• Świderkówna A., Hellada królów, Warszawa 1969.
• Węcowski M., Tu jest Grecja!, Warszawa 2024.
• Wilkinson T., Powstanie i upadek starożytnego Egiptu, Poznań 2022.
• Wujewski T., Życie starożytnych posągów, Poznań 2018.
• Wypustek A., Imperium szamba, ścieku i wychodka. Przyczynek do historii życia codziennego w starożytności, Warszawa 2018.
• Wypustek A., Życie rodzinne starożytnych Greków, Wrocław 2007.

ŚREDNIOWIECZE

• Bieniak J., Państwo Miecława, Warszawa 2010.
• Biskup M., Wojna trzynastoletnia, Kraków 1990.
• Bogucka M., Kazimierz Jagiellończyk i jego czasy, Warszawa 1981.
• Crowley R., 1453: Upadek Konstantynopola, Warszawa 2006.
• Faber G., Merowingowie i Karolingowie, Warszawa 1994.
• Faral E., Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego, Warszawa 1988.
• Flori J., Rycerze i rycerstwo w średniowieczu, Poznań 2003.
• Hamilton B., Wyprawy krzyżowe, Warszawa 2000.
• Hauziński J., Imperator „końca świata”. Fryderyk II Hohenstauf (1194–1250), Gdańsk 2000.
• Janicki K., Cywilizacja Słowian. Prawdziwa historia największego ludu Europy, Poznań 2023.
• Janicki K., Średniowiecze w liczbach, Poznań 2024.
• Jasiński T., Przerwany hejnał, Kraków 1988.
• Jóźwiak S, Wywiad i kontrwywiad w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach, Malbork 2004.
• Jureczko A., Testament Krzywoustego, Kraków 1988.
• Kiryk F., Nauk przemożnych perła, Kraków 1986.
• Kiryk F., Wielki król i jego następca, Kraków 1992.
• Krzyżaniakowa J., Koncyliaryści, heretycy i schizmatycy …, Kraków 1989.
• Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Wrocław 1990.
• Kuczyński S.M., Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, Warszawa 1980.
• Labuda G., Korona i infuła. Od monarchii do poliarchii, Kraków 1996.
• Labuda G., Pierwsze państwo polskie, Kraków 1989.
• Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002.
• Małowist M., Tamerlan i jego czasy, Warszawa 1991.
• Manteuffel T., Narodziny herezji, Warszawa 1963, 2008.
• Melville M., Dzieje Templariuszy, Warszawa 1991.
• Nikodem J., Jadwiga król Polski, Wrocław 2009.
• Pernoud R., Templariusze, Gdańsk 2002.
• Potkowski E., Grunwald 1410, Kraków 1994
• Rosik S., Bolesław Krzywousty, Wrocław 2013.
• Rożek M., W cieniu katedr i zamków, Kraków 1988.
• Samsonowicz H., Łokietkowe czasy, Kraków 1989.
• Samsonowicz H., Życie miasta średniowiecznego, Poznań 2012 (i inne wydania).
• Sroka S. A., Elżbieta Łokietkówna, Bydgoszcz 2000.
• Strzelczyk J., Mieszko I, Poznań 2013 (i inne wydania).
• Urbańczyk P., Korzenie Polski, Warszawa 2024.
• Uruszczak W., Państwo pierwszych Jagiellonów, Warszawa 1999.
• Wyrozumski J., Kazimierz Wielki, Wrocław 1982.
• Wyrozumski J., Królowa Jadwiga. Między epoką piastowską i jagiellońską, Kraków 1997.
• Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Wrocław 2004.

EPOKA NOWOŻYTNA

• Anusik Z., Gustaw II Adolf, Wrocław 2009.
• Baczkowski K., Rady Kalimacha, Kraków 1989.
• Bogucka M., Anna Jagiellonka, Wrocław 2009.
• Bogucka M., Bona Sforza, Wrocław 1998.
• Bogucka M., Hołd pruski, Warszawa 1985.
• Czapliński W., Władysław IV i jego czasy, Warszawa 1972, Kraków 2008.
• Czerska D., Dymitr Samozwaniec, Wrocław 2004.
• Grzybowski S., Król i kanclerz, Kraków 1988.
• Grzybowski S., Sarmatyzm, Warszawa 1996.
• Guzowski P., Rodzina szlachecka w Polsce przedrozbiorowej, Białystok 2019.
• Kay B., Na koniec świata. Historia odkryć geograficznych, Warszawa 2003.
• Leśniewski S., Jan Zamoyski. Hetman i polityk, Warszawa 2008.
• Michalski J., Witaj majowa jutrzenko, Warszawa 1999.
• Mrozowska K., By Polaków zrobić obywatelami, Kraków 1993.
• Orzeł J., My, Sarmaci. Mity i rzeczywistość szlacheckiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2025.
• łaza S., Wielkie bezkrólewie, Kraków 1988.
• Popiołek B., Potop, Warszawa 1998.
• Rożek M., Blaski i cienie baroku, Kraków 1992.
• Rożek M., Złoty wiek, Kraków 1991.
• Salmonowicz S., Fryderyk II, Wrocław 1981.
• Serczyk W., Katarzyna II, Wrocław 1975.
• Serczyk W., Piotr I Wielki, Wrocław 1973.
• Serczyk W.A, Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 r., Warszawa 2008.
• Staszewski J., August II Mocny, Wrocław 1998.
• Staszewski J., August III Sas, Wrocław 1989.
• Sucheni-Grabowska A., Spory królów ze szlachtą w złotym wieku, Kraków 1988.
• Sucheni-Grabowska A., Zygmunt August król Polski i wielki książę litewski 1520– 1562, Warszawa 1996.
• Tazbir J., Polska bez stosów i inne szkice, Kraków 2000.
• Tazbir J., W pogoni za Europą, Warszawa 1998.
• Urban W., Epizod reformacyjny, Kraków 1988.
• Wisner H., Rokosz Zebrzydowskiego, Kraków 1989.
• Wisner H., Władysław IV Waza, Wrocław 1995.
• Wisner H., Zygmunt III Waza, Wrocław 1991.
• Wójcik Z., Liberum veto, Kraków 1992.
• Wójcik Z., Wojny kozackie w dawnej Polsce, Kraków 1989.
• Wójcik Z., Jan Kazimierz Waza, Wrocław 1997.
• Wójcik Z., Jan Sobieski 1626–1696, Warszawa 1983.
• Wyczański A. Polska Rzeczą Pospolitą szlachecką, Warszawa 1991.
• Wyczański A., Dogonić Europę, Kraków 1987.
• Zahorski A., Naczelnik w sutannie, Kraków 1990.
• Zahorski A., Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1988.
• Zielińska Z., Ostatnie lata Pierwszej Rzeczypospolitej, Warszawa 1986
• Żegulski Z., Hetmani Rzeczypospolitej, Kraków 1994.
• Żygulski Z., Odsiecz Wiednia 1683, Kraków 1994.

HISTORIA XIX WIEKU (OD 1795 DO 1918 ROKU)

• Buszko J., Galicja 1859-1914. Polski Piemont, Warszawa 1989.
• Chwalba A., Polacy w służbie Moskali, Warszawa–Kraków 1999.
• Grochulska B., Małe państwo wielkich nadziei, Warszawa 1987.
• Jakóbczyk W., Przetrwać nad Wartą 1918-1914, Warszawa 1989.
• Kieniewicz S., Powstanie Styczniowe, Warszawa 1987.
• Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992.
• Kieniewicz S., Joachim Lelewel, Warszawa 1990.
• Leśniewski S., Powstanie 1830-1831. Utracone zwycięstwo, Kraków 2023.
• Łepkowski T., Powstanie Listopadowe, Warszawa 1987.
• Łubieński T., Bić się czy nie bić? O polskich powstaniach, Kraków 1989.
• Łukasiewicz J., Początki cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich, Warszawa 1988.
• Misztal M., Królowa Wiktoria, Wrocław 2010.
• Pajewski J., Odbudowa państwa polskiego 1914–1918, Warszawa 1985.
• Schramm T., Wygrać Polskę 1914-1918, Warszawa 1989.
• Skowronek J., Od Kongresu Wiedeńskiego do Nocy Listopadowej, Warszawa 1987.
• Skowronek J., Od konspiracji do kapitulacji, Warszawa 1989.
• Skowronek J., Adam Jerzy Czartoryski 1770–1861, Warszawa 1994.
• Skowronek J., Książę Józef Poniatowski, Wrocław 1984.
• Trzeciakowski L., Otto von Bismarck, Wrocław 2009.
• Trzeciakowski L., Pod pruskim zaborem 1850–1918, Warszawa 1973.
• Wituch T., Garibaldi, Warszawa 1983.
• Zahorski A., Napoleon, Warszawa 1982.
• Higman B. W., Historia żywności, Warszawa 2012.
• Kowecka E., W salonie i w kuchni, Poznań 2008.
• Szlanta P., Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Warszawa 2015.

HISTORIA XX WIEKU (OD 1918 ROKU)

• Chwalba A., Pierwszy rok wolności, Kraków 2019.
• Chwalba A., Polska krwawi. Polska walczy. Jak żyło się pod okupacją 1939–1945, Kraków 2024.
• Chwalba A., Przegrane zwycięstwo. Wojna polsko-bolszewicka 1918–1920, Kraków 2020.
• Davies N., Powstanie 44, Warszawa 2004.
• Davies N., Szlak Nadziei – Armia Andersa. Marsz przez trzy kontynenty, Kraków 2015.
• Eisler J., Grudzień 1970, Warszawa 1995.
• Eisler J., Marzec 1968, Warszawa 1991.
• Friszke A., Polska Gierka, Warszawa 1995.
• Garlicki A., Przewrót majowy, Warszawa 1978.
• Gerwarth R., Dlaczego pierwsza wojna światowa się nie zakończyła (1917-1923), Poznań 2017.
• Holzer J., Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1974.
• Janicki K., Niepokorne damy. Kobiety, które wywalczyły niepodległą Polskę, Kraków 2018.
• Janicki K., Okupowana Polska w liczbach, Warszawa 2022.
• Janicki K., Przedwojenna Polska w liczbach, Warszawa 2020, 2022.
• Kaczmarek R., Powstania śląskie 1919-1920-1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka, Kraków 2019.
• Kamiński M., Zacharias M., Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej, Warszawa 1987.
• Karski J., Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919–1945, Warszawa 1992.
• Kosiarz E., Wojna na morzach i oceanach 1939–1945, Gdańsk 1988.
• Krasuski J., Między wojnami. Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej, Warszawa 1985.
• Kunert A.K., Rzeczpospolita Walcząca. Powstanie Warszawskie 1944, Warszawa 1994.
• Kupiecki R., Kult Stalina w Polsce. „Natchnienie milionów”, Warszawa 1993.
• Kuroń J., Żakowski J., PRL dla początkujących, Wrocław 1997.
• Kuroń J., Żakowski J., PRL dla początkujących, Wrocław 1997.
• Kuśnierz R., Ukraina w latach kolektywizacji i wielkiego głodu (1929-1933), Toruń 2005.
• Łozińscy M. J., Życie codzienne i niecodzienne w przedwojennej Polsce, Warszawa 1999.
• Mędrzecki W., Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez Ziemie Wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 2018.
• Mędrzecki W., Odzyskany śmietnik. Jak radziliśmy sobie z niepodległością w II Rzeczypospolitej, Warszawa 2022.
• Mędrzecki W., Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez ziemie wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Kraków 2018.
• Motyka G., Wołyń ‘43. Zbrodnia wołyńska, Warszawa 2016.
• Mruk J., Moda kobieca w okupowanej Polsce, Łódź 2017.
• Roszkowski W., Półwiecze. Historia polityczna świata po 1945 r., Warszawa 1998.
• Salmonowicz S., Ney-Krwawicz M., Górski G., Polskie Państwo Podziemne, Warszawa 1999.
• Suleja W., Józef Piłsudski, Wrocław 1995.
• Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni, Warszawa 1978.
• Williams D., Sołtysiak G., Modny PRL, Warszawa 2016.
• Wyszczelski L., Konflikty narodowe i wewnętrzne II Rzeczypospolitej, Warszawa 2015.
• Zaprutko-Janicka A., Dwudziestolecie od kuchni, Warszawa 2017.
• Zaprutko-Janicka A., Okupacja od kuchni. Kobieca sztuka przetrwania, Warszawa 2015 lub Poznań 2024.